Παρέμβαση του πρώην Υπουργού Βασίλη Κοντογιαννόπουλου στη δημόσια συζήτηση με θέμα :
Πού βρισκόμαστε; Που πηγαίνουμε; Τι να κάνουμε;
ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ,
Αθήνα 9 Φεβρουαρίου 2017
Η απάντηση στο τρίτο ερώτημα: Τι να κάνουμε; Βαρύνει εμένα και με δεσμεύει προσωπικά και αποκλειστικά.
Απαντώ αμέσως και ευθέως . Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι αυτό που έκαναν και οι τρεις χώρες, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Κύπρος. Μπήκαν σε μνημόνιο μετά την Ελλάδα. Και οι τρεις βγήκαν από την κρίση με ένα Μνημόνιο και σε τρία χρόνια. Και αυτό που έκαναν ήταν:
1.Ανέλαβαν την ιδιοκτησία του Μνημονίου. Τήρησαν δηλαδή την αρχή pactasuntservanda.
2. Πέτυχαν πολιτική συναίνεση, ανάμεσα σε Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση.
3.Εξασφάλισαν κοινωνική συναίνεση με τους κοινωνικούς φορείς.
4.Εφάρμοσαν μεταρρυθμίσεις
5.Μείωσαν φόρους.
Εμείς κάναμε ακριβώς τα αντίθετα. Και το χειρότερο κάναμε απανωτές εκλογές. Στα επτά χρόνια της κρίσης προκαλέσαμε πέντε εκλογικές αναμετρήσεις και ένα δημοψήφισμα . Αλλάξαμε τέσσερις Πρωθυπουργούς και έξι Υπουργούς Οικονομικών. Και έπεται συνέχεια.
Είναι φανερό ότι το μείζον πρόβλημα της χώρας είναι πολιτικό. Το πολιτικό σύστημα αντιμετώπισε την κρίση όχι ως εθνικό ζήτημα που απαιτεί Συναίνεση, Συνεννόηση και Συνεργασία, αλλά ως ευκαιρία για ρεσάλτο στην εξουσία. Και τα τρία κόμματα κατέκτησαν την εξουσία, με όχημα τον λαϊκισμό. Με λόγο συγκρουσιακό και διχαστικό. Φόρτωσαν έτσι στους ώμους του ελληνικού λαού από ένα Μνημόνιο το καθένα. Επί επτά χρόνια τον έχουν καταδικάσει στο μαρτύριο του Σισύφου.
Ο Κων/νος Καραμανλής έδινε σε όλους τους νέους πολιτικούς την ίδια συμβουλή: «διαβάζετε ιστορία. Οι Έλληνες δεν είμαστε ποτέ καλοί στο μάθημα ιστορίας. Παραμένουμε «Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας» για να δανειστώ τον τίτλο του σπουδαίου έργου του Κώστα Κωστή. Επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Αναζωπυρώνουμε τα ίδια καταστρεπτικά πάθη. Όλα για την εξουσία. Η ακραία δημαγωγία, η ημιμάθεια και η ακρισία της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτικών, και το ρουσφέτι είναι οι κύριες αιτίες που, τα 200 χρόνια από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, έχουν οδηγήσει με σκυταλοδρομία γενεών, στη σημερινή έβδομη χρεοκοπία. «Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις,» όπως γράφει ο ιστορικός Γ.Δερτιλής, συγκροτούν την δύο αιώνων νεοελληνική ιστορία.
Η ιστορική αίσθηση τα των πραγμάτων, χωρίς να οδηγεί σε παρελθοντολογία ή διδακτισμό, επιτρέπει να ψηλαφίσουμε από πολλές οπτικές γωνίες, την πραγματικότητα.
Στις 28 Απριλίου 1932 ο Ελευθέριος Βενιζέλος, Πρωθυπουργός και με άνετη πλειοψηφία, σε μια ιστορική αγόρευσή του στη Βουλή, απεύθυνε πρόσκληση προς την Αντιπολίτευση για τον σχηματισμό Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Και τότε, όπως και σήμερα, η Ελλάδα ήταν αντιμέτωπη με το φάσμα της χρεοκοπίας, ως συνέπεια της παγκόσμιας κρίσης του 1929 και με την ανοικτή πληγή του προσφυγικού, μετά την μικρασιατική καταστροφή. Διαβάζω απόσπασμα της ομιλίας εκείνης.
« το έργο της οικονομικής ανασυγκροτήσεως θα διήυκολύνετο μεγάλως εάν όλος ο πολιτικός κόσμος απεφάσιζεν ενωμένος να αντιμετωπίση την κατάστασιν. Διότι τοιουτοτρόπως και τα προς αντιμετώπισιν της καταστάσεως αναγκαία μέτρα, τα οποία δεν είναι δυνατόν παρά να θίγουν τα συμφέροντα μεγάλου μέρους του πληθυσμού, θα εγίνοντο προθυμότερο δεκτά, υπό της κοινής γνώμης και η ψυχολογική ατμόσφαιρα, ανευ της οποίας τοιούτοι αγώνες είναι δύσκολο να ευδοκιμήσουν , θα εδημιουργείτο»
Για να αποδείξει τη γενναιότητα και ανιδιοτέλεια της πρότασης του συνέχισε:
«…….δέχομαι να υπηρετήσω ως απλός υπουργός εις την Οικουμενικήν, υπό την προεδρίαν οιουδήποτε εκ των Αρχηγών της Αντιπολιτεύσεως>>.
Η πρόταση απερρίφθη. Η Ελλάδα κήρυξε στάση πληρωμών, Αποχώρησε από τον κανόνα του χρυσού (το grexit της εποχής εκείνης). Η δραχμή υποτιμήθηκε κατά 50%. Το βάρος του εξωτερικού χρέους διπλασιάστηκε. Ακολούθησε πολιτική αστάθεια, για να οδηγηθεί τελικά η χώρα στη δικτατορία Μεταξά, το 1936.
Σχολιάζοντας, σε πρόσφατο σημείωμά του, την ομιλία εκείνη ο Κώστας Γεωργακόπουλος έγραψε: «…. Γεγονότα που σε λίγο γίνονται εκατό ετών και που όμως έχουν να κάνουν με τις ίδιες πληγές, τα ίδια τραύματα τις ίδιες πολιτικές τυφλότητες, τις ίδιες ιδεολογικές παθογένειες, τα ίδια σύνδρομα κομματίλας και λαμογιάς, των ιδιοτελών συμφερόντων, των μικρονοϊκών αντιδράσεων μικρών ανθρώπων, μπροστά στα μείζονα προβλήματα του Έθνους και της κοινωνίας πολιτών.»
Όποιος επικαλείται την συναίνεση οφείλει να γνωρίζει ότι πρώτα αυτός πρέπει να είναι έτοιμος να θυσιάσει προσωπικές ή κομματικές φιλοδοξίες.
Η ανάταξη και ανασυγκρότηση της χώρας από το θεσμικό, οικονομικό και κοινωνικό σηπτικό σόκ, που έχει προκαλέσει η επτάχρονη κρίση, επιβάλλει ευρύτατη πολιτική συνεργασία και κοινωνική συναίνεση.
Δεν μπορεί να είναι έργο ούτε ενός ηγέτη ούτε ενός κόμματος. Η σημερινή πολιτική πραγματικότητα, με το απαξιωμένο πολιτικό σύστημα και την κυριαρχία του «κανένας» στο δείκτη εμπιστοσύνης προς τις σημερινές πολιτικές ηγεσίες, το καθιστά ανέφικτο.
Όλες οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις, που ενστερνίζονται τις αξίες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και πιστεύουν ότι το παρόν και το μέλλον της χώρας, η Εθνική μας ασφάλεια και η ίδια η δημοκρατία μας διασφαλίζοντας μόνο στα πλαίσια της Ενωμένης Ευρώπης, οφείλουν να δώσουν ενωμένες τη μάχη κατά της παρακμής.
Η χώρα χρειάζεται ένα νέο Ε.Α.Μ. ΕΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ
Το 1941 το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ιδρύθηκε με στόχο την απελευθέρωση της χώρας από τους ξένους κατακτητές.
Σήμερα στόχος είναι η απελευθέρωση της χώρας από τους εσωτερικούς της δυνάστες: τον κρατισμό, την κομματοκρατία, τον κρατικοδίαιτο στρατευμένο συνδικαλισμό , τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, και τις συντεχνίες. Είναι οι παθογένειες που καταπνίγουν τις δημιουργικές και παραγωγικές δυνάμεις της χώρας και της κοινωνίας. Στόχος είναι η αποκατάσταση της πολιτικής ως υπέρτατης αξίας και ο απεγκλωβισμός της από τον λαϊκισμό, τις πελατειακές σχέσεις και τη διαφθορά.
Τότε, τον κορμό των ΕΑΜ αποτέλεσε η Αριστερά. Σήμερα τον κορμό του Μετώπου κατά της παρακμής καλούνται να συγκροτήσουν η Μεταρρυθμιστική Κεντροδεξιά Η Μεταρρυθμιστική Κεντροαριστερά. Η Mεταρυθμιστική Αριστερά του Λεωνίδα Κύρκου, Γρηγόρη Φαράκου, Μιχάλη Παπαγιαννάκη, Γρηγόρη Γιάνναρου, που σήμρα όμως δεν υπάρχει. Υπάρχουν όμως αριστεροί όπως ο Τάκης Λαζαρίδης, ο θανατοποινίτης συγκρατούμενος του Νίκου Μπελογιάννη και συγγραφέας του έργου «Σύντροφοι, ευτυχώς ηττηθήκαμε». Ο ηττημένος Σύριζα, μετά την επερχόμενη συντριβή του, ασφαλώς και μπορεί να κληθεί να συμμετάσχει όχι όμως ο σημερινός, το σύστημα εξουσίας Τσίπρα – Παππά, που αποτελεί ύβρη για την Αριστερά.
Η συγκρότηση του Μετώπου που προτείνω έχει τρεις θεμελιώδεις προϋποθέσεις:
Ι. Κοινή κάθοδο όλων των δυνάμεων, που προανέφερα, σε κοινό ψηφοδέλτιο. Κομματική «εκεχειρία» και υποστολή των κομματικών σημαιών.
Η αναγκαιότητα ενός λυτρωτικού BIGBANG, μιας δημιουργικής καταστροφής του κομματικού συστήματος αποτελεί ώριμο αίτημα της κοινωνίας. Τα σημερινά κόμματα, χρεοκοπημένα ιδεολογικά, ηθικά και οικονομικά. Θεμελιωμένα πάνω σε πελατειακά δίκτυα και μηχανισμούς οφείλουν να οδηγηθούν σε ευθανασία. Αυτοδιάλυση και επανίδρυση ως κόμματα αρχών, αξιών και προγραμματικών θέσεων ,που θα συγκροτούνται από πολίτες και όχι από πελάτες.
Η κοινή κάθοδος στις προσεχείς εκλογές επιβάλλεται για ένα πρόσθετο, αλλά μείζονα στόχο. Την εξουδετέρωση της βόμβας της απλής αναλογικής, με την οποία η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου έχει ναρκοθετήσει το μέλλον της χώρας. Η εκλογική δυναμική που θα αναπτυχθεί επιτρέπει τη στόχευση πλειοψηφίας 200 βουλευτών, ώστε να καταργηθεί το «αποτύπωμα» του δεξιού και αριστερού εθνολαϊκισμού, που η κυβέρνηση θέλει να αφήσει μετά τη βέβαιη πτώση της. Αλλιώς, η χώρα θα οδηγηθεί στην ακυβερνησία, την αστάθεια και κατ’ επέκταση στη χρεοκοπία.
Η πλειοψηφία των βουλευτών, που με τα σημερινά δημοσκοπικά δεδομένα, θα πρόσκειται στη Ν.Δ. θα εκλέξει τον Πρωθυπουργό. Οι λοιπές πολιτικές δυνάμεις θα εκλέξουν έναν Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης. Έτσι, defacto, η δημιουργία ενός δεύτερου πόλου γίνεται εφικτή.
ΙΙ. Σχέδιο Εθνικής Ανασυγκρότησης.
Η εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου αποτελεί ασφαλώς την πρώτη προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση. Η δεύτερη και σημαντικότερη προϋπόθεση για την υπέρβαση της παρακμής είναι οι τομές και μεταρρυθμίσεις, που θα επιτρέψουν τον μετασχηματισμό της χώρας από «αποτυχημένο» κράτος (failedstate) σε «κανονικό» ευρωπαϊκό κράτος.
Το σχέδιο Εθνικής Ανασυγκρότησης θα ανατεθεί σε προσωπικότητες με αποδεδειγμένο κύρος, γνώσεις και εμπειρία, θα αναζητηθούν και θα επιστρατευθούν, εντός και εκτός πολιτικής, με διακομματική συμφωνία. Το εθνικό Σχέδιο θα στηρίζεται σε έξι πυλώνες:
- Θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας και αναθεμελίωση του πολιτικού συστήματος. Η κρίση έχει προκαλέσει φθορά και καταπόνηση σε όλους τους θεσμούς. Καμμία από τρείς εξουσίες Νομοθετική, Εκτελεστική, Δικαστική δεν εμπνέει εμπιστοσύνη και σεβασμό. Η επόμενη Βουλή πρέπει να είναι Συντακτική. Όλες οι μη θεμελιώδεις διατάξεις πρέπει να κηρυχθούν αναθεωρητέες. Η αναθεμελίωση του πολιτικού συστήματος με την καθιέρωση του λεγόμενου Γερμανικού Συστήματος με 150-200 μονοεδρικές περιφέρειες και λίστα 50 εδρών αλλά και με ταυτόχρονη καθιέρωση ασυμβίβαστου Βουλευτή και Υπουργού, αποτελεί τη μόνη ελπίδα για αναβάθμιση της ποιότητας του πολιτικού προσωπικού και καταπολέμηση της διαπλοκής και διαφθοράς.
2. Νέο Παραγωγικό και Αναπτυξιακό Μοντέλο, με στόχο την αναγέννηση της παραγωγικής βάσης της χώρας. Επιχειρηματικότητα και καινοτομία πρέπει να αποτελέσουν τον πυρήνα της ανασυγκρότησης της οικονομίας.
3.Μεταρρύθμιση της Δημόσιας Διοίκησης με αποκοπή του ομφάλιου λώρου, που συνδέει το κράτος και το κόμμα, που εκάστοτε βρίσκεται στην εξουσία. Δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής, ως μόνης αρμόδιας για την πρόσληψη και την υπηρεσιακή εξέλιξη των κρατικών υπαλλήλων.
4.Μεταρρύθμιση στην Παιδεία σημαίνει πρωτίστως απεγκλωβισμό του Εκπαιδευτικού Συστήματος από τον κομματικό εναγκαλισμό. Η παιδεία είναι όμηρος κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντων. Τα κόμματα έχουν μετατρέψει τα δημόσια σχολεία και πανεπιστήμια σε «πεδία βολής» όπου ασκούνται τα υπό εκκόλαψη κομματικά στελέχη. Πάνω στα ερείπια της παιδείας χτίζονται πολιτικές καριέρες.
5. Μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού Συστήματος, των Εργασιακών Σχέσεων και του Συνδικαλιστικού Νόμου.
6. Μεταρρύθμιση του Κοινωνικού Κράτους και του Συστήματος Υγείας. Στη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα, η κοινωνική συνοχή και οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας αποτελούν μοχλούς ανάπτυξης.
Κατά τον Αριστοτέλη « δεν υπάρχει τίποτα πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των άνισων» Το «δωρεάν για όλους» αδικεί κατ’ εξοχήν εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Το σύστημα που υπηρετούμε επί δεκαετίες δεν αποτελεί παρά ψευδαίσθηση. Γιατί ούτε δωρεάν παιδεία έχουμε ούτε δωρεάν υγεία. Απαιτείται θάρρος και ρεαλισμός για να αποκατασταθεί η αδικία σε βάρος των μη εχόντων.
Το Σχέδιο της Εθνικής Ανασυγκρότησης πρέπει να αποτελέσει το νέο εθνικό αφήγημα που θα συσπειρώσει και θα κινητοποιήσει τις ζωντανές δυνάμεις της κοινωνίας. Πιστεύω ότι είναι πλειοψηφικές. Θα σηματοδοτήσει την επανεκκίνηση της χώρας. Τη νέα Μεταπολίτευση, την αναγκαιότητα της οποίας όλοι αποδέχονται.
ΙΙΙ. Η Εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου επιβάλλει τη συγκρότηση Κυβέρνησης Εθνικής Ευθύνης και όχι κομματικής. Ένα ολιγομελές κυβερνητικό σχήμα, μείγμα έμπειρων και άφθαρτων πολιτικών, καταξιωμένων τεχνοκρατών και πετυχημένων managers της πραγματικής οικονομίας με ορίζοντα τετραετίας, θα κληθεί να αναλάβει και να φέρει σε πέρας την ανόρθωση της Χώρας.
Η αντιμετώπιση της μεγαλύτερης, κι από αυτή του 1974, κρίσης απαιτεί πρωτίστως στελέχη με κυβερνητική εμπειρία και όχι μαθητευομένους μάγους. Ολοκληρωτική αφοσίωση στην επιτυχία του Εθνικού Στόχου Ανάταξης της Χώρας και της Κοινωνίας. Χωρίς κομματικούς περισπασμούς, προσωπικές στρατηγικές και επιδιώξεις.
Στην πολιτική όπως και στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση . Η απαξίωση όλων ανεξαρτήτων των πολιτικών, που συνέβαλαν στην οικοδόμηση της Ελλάδας της Μεταπολίτευσης, αποτελεί την καταστρεπτικότερη μορφή λαϊκισμού. Σε αυτή προσέφυγαν οι δεξιές και αριστερές αποχρώσεις λαϊκιστές-δημαγωγοί, προκειμένου να εισβάλλουν στην δημόσια ζωή. Το αποτέλεσμα είναι ότι στην κορύφωση της κρίσης η χώρα διαθέτει το χειρότερο Κοινοβούλιο και τη χειρότερη Κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης.
Έχω επίγνωση ότι, με βάση την ελληνική πραγματικότητα, η πρόταση που σας κατέθεσα, κινείται στην σφαίρα της ουτοπίας. «Αυτά δεν γίνονται στην Ελλάδα» είναι η αυθόρμητη αντίδραση πολλών, αν όχι όλων. Η Ιστορία διδάσκει δυστυχώς ότι, οσάκις σχηματίστηκαν κυβερνήσεις Εθνικής Ενότητας, αυτές προέκυψαν έπειτα από εθνικές καταστροφές.
Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα και η κοινωνία δεν απέχει από μια εθνική καταστροφή. Και σε αυτή θα καταλήξουμε αν συνεχιστεί η συμβατική εναλλαγή κομμάτων στην εξουσία. Με τη λειτουργία της πολιτικής «τραμπάλας», το ένα κόμμα ανεβαίνει όταν το άλλο πέφτει και τούμπαλιν. Η Ελλάδα, στην καλύτερη περίπτωση θα σέρνεται, με την κοινωνία βυθισμένη στην κατάθλιψη , την απόγνωση και την απελπισία. Οι προσπάθειες των Ελλήνων θα είναι σαν των Τρώων:
« Ειν’ οι προσπάθειες μας των συφοριασμένων
Είναι οι προσπάθειες μας σαν των Τρώων
Κομμάτι κατορθώνουμε κομμάτι παίρνουμε επάνω μας κι
αρχίζουμε να ΄χουμε θάρρος και καλές ελπίδες.
Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.
Ο Αχιλλεύς (Σόιμπλε) στην τάφρον εμπροστά μας βγαίνει
Και με φωνές μεγάλες μας τρομάζει.»
Η χώρα δεν πρόκειται να σωθεί, αν δεν μετατρέψουμε τον καραμανλικό ορισμό της πολιτικής ως της τέχνης του εφικτού με τον ορισμό ότι σήμερα πολιτική είναι η τέχνη να κάνεις το ανέφικτο εφικτό. Γι’ αυτό χαρακτηρίζω την πρόταση ως «ρεαλιστική ουτοπία».
Αντλώ την πίστη και την αισιοδοξία ότι μια κατ’αρχήν ουτοπική πρόταση είναι εφικτή, εμπνεόμενος από ένα πρόσφατο ιστορικό γεγονός.
Το βραβείο Nobel Ειρήνης για το 2015 απονεμήθηκε στο ΚΟΥΑΡΤΕΤΟ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ» της Τυνησίας, για την αποφασιστική συμβολή του στην οικοδόμηση μιας πλουραλιστικής Δημοκρατίας στην Τυνησία.
Το Κουαρτέτο συγκροτήθηκε το καλοκαίρι του 2013, σε μια περίοδο, όπου η διαδικασία εκδημοκρατισμού απειλείτο από κομματικές αντιπαραθέσεις και μεγάλες κοινωνικές αναταραχές. Αποτελέστηκε από τέσσερις φορείς:
– Τη Γενική Ένωση Εργασίας
– Τη Συνομοσπονδία βιομηχάνων, εμπόρων και χειροτεχνών.
– Τη Λίγκα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
– Την Ένωση Νομικών Τυνησίας.
Το Κουαρτέτο, υποχρέωσε τα αντιμαχόμενα κόμματα να συνεργαστούν . Η Τυνησία, παρά τα προβλήματα, που σήμερα αντιμετωπίζει, είναι η μόνη χώρα όπου η Αραβική Άνοιξη οδήγησε στην επικράτηση ενός κοσμικού κοινοβουλευτικού καθεστώτος και όχι στον ισλαμικό χειμώνα.
Ένα ανάλογης σύνθεσης Κουαρτέτο προτείνω να συγκροτηθεί και στην χώρα μας. Μπορούν να το αποτελέσουν:
Οι Επιστημονικές-Επαγγελματικές Ενώσεις και Επιμελητήρια (Δικηγορικοί Σύλλογοι, Τεχνικό Επιμελητήριο κλπ).
Οι φορείς του επιχειρηματικού και εμπορικού κόσμου.
Οι Δήμαρχοι Αθήνας και Θεσσαλονίκης , ως εκπρόσωποι της ακομμάτιστης Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οι Ενώσεις και τα Κινήματα Πολιτών.
Οι Ελίτ της επιστήμης, της διανόησης και της οικονομίας έχουν την ευθύνη και το καθήκον, να μετατρέψουν την εθνική απαισιοδοξία σε εθνική αυτοπεποίθηση.
Είναι αυτές που μπορούν με αξιοπιστία σήμερα να απευθύνουν και να κινητοποιήσουν τους ενεργούς πολίτες, την πραγματική κοινωνία των πολιτών , που σήμερα χωρίς πυξίδα και χωρίς ελπίδα, έχει αποσυρθεί από τα κοινά.
Είναι αυτές, μαζί με την κοινωνία των πολιτών, που μπορούν να επιβάλλουν στις πολιτικές ηγεσίες τη Συναίνεση και τη Συνεργασία, πριν επέλθει η εθνική καταστροφή και όχι μετά, όπως διδάσκει η Ιστορία.
Ο Πρόεδρος Ομπάμα, με τη συγκλονιστική ομιλία του στην Αθήνα έδειξε το δρόμο.
Υπέδειξε στους πολίτες να γίνουν αυτοί η δύναμη της Αλλαγής. Κι ότι η Αλλαγή έρχεται όταν εμπλακούν και την απαιτήσουν οι απλοί άνθρωποι. Γιατί η μεγαλύτερη δύναμη σε μία δημοκρατία είναι η δύναμη του Πολίτη. Και σε όλες τις χώρες οι πολίτες θα είναι πάντα αυτοί που θα αποφασίζουν το είδος των χωρών που θα ζούμε, τα ιδανικά τα οποία θα επιδιώκουμε και τις αξίες που θα μας καθορίζουν.
Έτσι θα νοιώσουν οι νέοι ότι το μέλλον τους ανήκει. Θα μπούνε στη μάχη της Αλλαγής. Θα κατοχυρώσουν την Αξιοκρατία που λαχταράμε. Από τους αγώνες τους θα προκύψουν οι νέες ηγεσίες και όχι από τους κομματικούς υπονόμους. Και θα ανατρέψουν τον στίχο του Κηλαηδόνη: « Φεύγουν τα καλύτερα μας χρόνια, κάποιοι μας τον κλέβουν, φανερά κι όχι μυστικά.»